Obowiązki przedsiębiorcy w zakresie ochrony środowiska – decyzje, opłaty, dokumenty
Ochrona środowiska w przedsiębiorstwie jest kwestią zarówno prawną jak i ekonomiczną. Stosowanie się do obowiązujących w tym zakresie wytycznych wynika z przepisów zarówno prawa krajowego jak i europejskiego.
W dziedzinie ochrony środowiska przedsiębiorcy powinni przeanalizować swoją działalność z uwzględnieniem takich obszarów jak:
- gospodarka odpadowa, w tym:
- wytwarzanie,
- zbieranie,
- magazynowanie,
- transport,
- przetwarzanie odpadów;
- gospodarka opakowaniowa, w tym:
- wytwarzanie opakowań,
- import, eksport lub wewnątrzwspólnotowe nabycia i dostawy opakowań,
- wprowadzenie do obrotu produktów w opakowaniach;
- ochrona powietrza w zakresie wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza jako wynik procesów; jest to np. spalanie, spawanie, transport, malowanie, czyszczenie, szlifowanie, cięcie gazowe, konserwacje, obróbka drewna, itp.
- gospodarka wodnościekowa, w tym:
- wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi,
- pobór wód powierzchniowych lub podziemnych;
- zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, baterie i akumulatory;
- ochrona przed hałasem;
- bezpieczeństwo elektromagnetyczne;
Obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska
Działalność każdej firmy, w mniejszy lub większy sposób wpływa na stan środowiska naturalnego. Niektórzy przedsiębiorcy nie są nawet świadomi tego faktu. A co za tym idzie? Gdy nie dopełnią wszystkich obowiązków, mogą się spotkać z poważnymi konsekwencjami. W każdej wymienionej wyżej dziedzinie ustawodawca przewidział, w zależności od skali korzystania ze środowiska, konieczny do wykonania zakres działań. Najważniejsze wymagania, którym firmy muszą sprostać to:
- uzyskanie odpowiednich decyzji administracyjnych, zezwoleń, pozwoleń, uzgodnień, zgłoszeń, itp.
- ponoszenie opłat za korzystanie ze środowiska,
- prowadzenie ewidencji rodzaju i wielkości korzystania ze środowiska,
- dokonywanie pomiarów emisji pyłów i gazów wprowadzanych do powietrza, ścieków wprowadzanych do wód,
- wnoszenie opłaty produktowej,
- składanie sprawozdań i raportów,
- podpisanie stosownych umów z innymi przedsiębiorcami.
Do każdego z ww. działań należy się odpowiednio przygotować, przeanalizować swoją działalność pod kątem wpływu na środowisko i dostosować odpowiednie działania.
Gospodarka odpadami
Przeanalizujmy gospodarkę odpadami (w świetle najnowszych i niestety ostatnio często zmieniających się przepisów).
Pierwszym i najważniejszym działaniem jest zarejestrowanie się w rejestrze BDO. Jest to baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce opakowaniami. Pod obowiązek ten podlegają większość przedsiębiorców. Wyjątkiem są sytuacje, w których:
- przedsiębiorcą jest osoba fizyczna lub/oraz jednostka organizacyjna niebędącą przedsiębiorcą, która wykorzystuje odpady na potrzeby własne,
- podmiotem władającym powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe do: uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu lub uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz ,
- podmiotem, który prowadzi nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów opakowaniowych i odpadów w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych, takich jak np. leki i opakowania po nich,
- podmiot transportuje wytworzone przez siebie odpady,
- podmiot jest wytwórcą wyłącznie odpadów komunalnych,
w każdym innym przypadku, przedsiębiorca podlega pod rejestr BDO (w zakresie gospodarki odpadami). Moduł bazy umożliwiający rejestrację istniejących przedsiębiorców funkcjonuje od 24.01.2018 roku, a konieczność złożenia wniosku o wpis upłynął 24 lipca 2018 r.
Istnieje grupa przedsiębiorców, która została wprowadzona do bazy BDO bez konieczności składania wniosku. Są to przedsiębiorcy, którzy posiadali wydane decyzje/pozwolenia na wytwarzanie, zbieranie, przetwarzanie odpadów, pozwolenia zintegrowane, decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami wydobywczymi, zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych lub posiadających koncesję na podziemne składowanie odpadów.
Wpis do rejestru
Wpis do rejestru podlega opłacie rejestrowej, a także opłacie rocznej wynoszącej:
- 100 zł dla mikroprzedsiębiorców,
- 300 zł dla przedsiębiorców innych niż mikroprzedsiębiorcy.
Opłatę rejestrową uiszcza się z chwilą złożenia wniosku; opłatę roczną należy wnieść do końca lutego każdego roku, za dany rok.
Dokonanie wpisu do rejestru wiąże się utworzeniem indywidualnego konta w BDO (wraz z nadaniem loginu i hasła) oraz nadaniem indywidualnego numeru rejestrowego.
Uzyskanie wpisu do rejestru to tylko wierzchołek góry. Kolejnymi ważnymi działaniami, do których są zobligowani przedsiębiorcy to prowadzenie ewidencji odpadów. Kwestia konieczności prowadzenia ewidencji wytwarzanych odpadów oraz jej rodzaj (pełna lub uproszczona) również powinna być przeanalizowana.
Ewidencja odpadów polega na sporządzaniu odpowiednio kart przekazania odpadów (KPO) jak również kart ewidencji odpadów (KEO). Prowadzenie ewidencji uproszczonej polega jedynie na sporządzaniu KPO.
Tutaj należy dodać, iż od 1 styczna 2020 zostanie uruchomiony kolejny moduł bazy BDO. Od tej chwili ewidencja prowadzona będzie wyłącznie w systemie elektronicznym za pośrednictwem BDO w trybie bezpośredniego z nią połączenia.
Z obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów zwolniono wytwórców:
- odpadów komunalnych;
- odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy te zostały przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów,
- osoby fizyczne i jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na potrzeby własne,
- podmioty prowadzące nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów,
- przedsiębiorcy wytwarzający określone typy i ilości nieprzekraczające ustalonych limitów odpadów; typy i limity odpadów niepodlegających ewidencji znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Środowiska Dz. U. 2015, poz. 1431.
Z możliwości prowadzenia uproszczonej ewidencji odpadów z zastosowaniem jedynie karty przekazania odpadów mogą skorzystać:
- podmioty, które:
- wytwarzają odpady niebezpieczne w ilości do 100 kilogramów rocznie,
- wytwarzają odpady inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi do 5 ton rocznie,
- transportujący odpady wykonujący wyłącznie usługę transportu odpadów,
- władający powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe.
Firmy, które dopiero planują rozpocząć działalność muszą przeanalizować prowadzoną działalność, pod kątem konieczności uzyskania odpowiednich decyzji lub pozwoleń, gdyż takie dokumenty powinien on uzyskać przed pierwszym dniem prowadzonej działalności. Np. w przypadku eksploatacji instalacji, która będzie wiązała się z wytwarzaniem odpadów, pod konieczność uzyskania decyzji będą podlegali ci przedsiębiorcy, u których ilości powstających odpadów przekroczą 1 tonę rocznie odpadów niebezpiecznych lub 5000 ton rocznie odpadów innych niż niebezpieczne lub obojętne.
Gospodarka opakowaniowa
To kolejny zakres działalności uregulowany przepisami. Podobnie jak w przypadku gospodarki odpadowej działania związane z gospodarką opakowaniową podlegają wpisowi do rejestru BDO. Wymienić tu należy działalności w niżej wymienionych obszarach:
- wytwarzanie opakowań,
- import, eksport lub wewnątrzwspólnotowe nabycia i dostawy opakowań,
- eksport i wewnątrzwspólnotowa dostawa odpadów opakowaniowych
- prowadzenie recyklingu lub innego niż recykling procesu odzysku odpadów opakowaniowych
- wprowadzanie po raz pierwszy na terytorium kraju produktów w opakowaniach
- eksport i wewnątrzwspólnotowa dostawa produktów w opakowaniach.
- prowadzenie organizacji odzysku opakowań
- prowadzenie organizacji samorządu gospodarczego.
Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek polski produkty w opakowaniach zobowiązani są do ponoszenia opłaty produktowej. Jednak nie wszyscy zdają sobie w pełni sprawę z tego co tak naprawdę znaczy wprowadzać produkt w opakowaniu na rynek polski. Wprowadzaniem na rynek Polski jest wprowadzanie do obrotu (sprzedaż) zapakowanych produktów w opakowania jednostkowe jak i zbiorcze, oraz w opakowania transportowe lub inne elementy spełniające funkcję opakowania służące do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania, lub prezentacji produktów, w tym także elementy pomocnicze przymocowanie do opakowania. Wprowadzonym na terytorium kraju jest również opakowanie produktu, który zamówiliśmy z zagranicy i wszystkie elementy składowe opakowania, np. kartony, folia, sznurki. Gdy kupujemy palety transportowe, a następnie na nich wysyłamy nasze produkty również powinniśmy uwzględnić ich masę w opłacie produktowej. Nie dotyczy to sytuacji gdy kupimy paletę używaną. W takim przypadku opłatę produktową powinien już ponieść przedsiębiorca, który jako pierwszy wprowadzał ją do obrotu na terytorium PL.
Jak uniknąć opłaty produktowej lub jak ją zmniejszyć
Ponieważ opłaty produktowe są niejako karą za niewykonanie odzysku i recyklingu, możemy jej uniknąć. Najprostszym sposobem na to jest przeniesienie obowiązku odzysku i recyklingu na organizację odzysku opakowań, z którą podpiszemy stosowną umowę. Jesteśmy zobowiązani przekazać organizacji odzysku stosowne dane, a ona w naszym imieniu złoży sprawozdanie do Urzędu Marszałkowskiego. Na organizację odzysku można także scedować obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych lub związane z tym koszty.
Przedsiębiorcy, którzy w ciągu roku wprowadzą do obrotu mniej niż 1 tonę opakowań, mogą skorzystać z pomocy de minimis. Odpowiednio wcześnie należy złożyć do Urzędu Marszałkowskiego stosowne formularze oraz sprawozdanie z wyliczoną opłatą produktową przy zastosowaniu maksymalnej stawki opłaty produktowej dla opakowań. Terminowe złożenie poprawnie wypełnionych formularzy zwalnia przedsiębiorcę z konieczności wnoszenia opłaty produktowej. Pamiętać tutaj należy, iż to zwolnienie dotyczy jedynie przedsiębiorców, którzy nie przekroczyli wprowadzenia do obrotu 1 tony odpadów w ciągu roku oraz nie wykorzystali limitu przyznawanej pomocy de minimis na inne cele. Limit wynosi 200 000 € brutto w ciągu 3 kolejnych lat, a dla firm z sektora drogowego został zmniejszony i wynosi 100 000 € brutto.
Kolejnym sposobem na zmniejszenie opłaty produktowej jest samodzielne przekazywanie odpadów opakowaniowych do firm recyrkulujących. Ważnym jest przy tym aby uzyskać dokumenty potwierdzające odzysk bądź recykling, tzw. DPR, DPO. Masy odpadów opakowaniowych przekazanych do odzysku lub recyklingu można uwzględnić w koniecznych do uzyskania poziomach recyklingu i odzysku, a tym samym zmniejszyć kwotę opłaty produktowej.
Wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza
Wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza to szerokie pojęcie, pod którym kryje się wiele procesów, które wymagają uzyskania stosownych pozwoleń, najpowszechniejsze z tych procesów to:
- emisja z instalacji, np. z procesów spawania, malowania, czyszczenia, szlifowania, cięcia gazowego i wielu innych.
- emisje z procesów spalania paliw, np. w kotłach lub w silnikach pojazdów spalinowych.
Na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza (w zależności od skali instalacji i prowadzonych procesów), może być koniecznym uzyskanie pozwolenia zintegrowanego, pozwolenia na emisję lub co najmniej należy dokonać zgłoszenia instalacji.
Jaki dokumenty?
Aby rozstrzygnąć jaki dokument należy uzyskać lub jakie działania należy podjąć dla danego przedsiębiorcy, należy przeanalizować odpowiednie rozporządzenia a także:
- określić źródło emisji, czy jest to urządzenie czy instalacja
- ustalić sposób emisji, czy jest on zorganizowany czy niezorganizowany
- określić emitowane substancje, pod kątem wartości odniesienia i poziomów dopuszczalnych.
Zebrane dane należy skonfrontować z Rozporządzeniem w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia. Jeżeli nie znajduje się na liście wykluczeń – należy ustalić rodzaj i wielkość emisji oraz porównać te informacje z kolejnymi rozporządzeniami w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu oraz z rozporządzeniem w sprawie niektórych poziomów w powietrzu. Jeżeli emitowane substancje znajdują się na liście przynajmniej jednego z tych rozporządzeń – koniecznym jest uzyskanie pozwolenia na emisję gazów lub pyłów do powietrza. Są jeszcze przypadki, w których można zostać zwolnionym z uzyskania pozwolenia emisyjnego, bądź nasza instalacja zalicza się do wyjątków, które są zwolnione z konieczności uzyskania takiego pozwolenia.
Jeżeli po przeprowadzonej analizie wynika, że nasza instalacja nie podlega pod uzyskanie pozwolenia zintegrowanego ani emisyjnego, a funkcjonowanie jej może negatywnie oddziaływać na środowisko, w takim przypadku podlega ona zgłoszeniu odpowiedniemu organowi ochrony środowiska. W najprostszym przypadku może się okazać, że nasza instalacja nie wymaga żadnych zgłoszeń, pozwoleń ani decyzji, jednak dla pewności każdy przedsiębiorca powinien przeanalizować swoją instalację, a w przypadku najmniejszych wątpliwości skorzystać z pomocy specjalisty z dziedziny ochrony środowiska. Mały błąd na tym etapie może skutkować dużymi konsekwencjami w przyszłości.
Pozostała dokumentacja przedsiębiorcy
Odpady, opakowania i emisje to najpowszechniejsze z dziedzin, które powinny być uregulowane formalnie. Jednak inne gałęzie działalności również powinny być uporządkowane, aby uniknąć problemów przy najbliższej kontroli inspekcji WIOŚ. W zakresie gospodarki wodnościekowej może się okazać, że jest konieczne do uzyskania pozwolenie wodnoprawne lub przynajmniej zgłoszenie prowadzonej działalności. Przedsiębiorcy działający w sektorze sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz baterii i akumulatorów powinni mieć popodpisywanie stosowne umowy z organizacjami odzysku opakowań oraz składać roczne sprawozdania do Marszałka Województwa z zakresu baterii i akumulatorów. Mniej popularne dziedziny to ochrona przed hałasem i bezpieczeństwo elektromagnetyczne. Te branże również zasługują na uwagę i poddanie analizie, najlepiej specjalistów w tej dziedzinie.
Ochrona środowiska – dokumenty i terminy
Gdy już strona formalna zostanie uregulowana, przychodzi czas na prowadzenie ewidencji oraz składanie stosownych sprawozdań. Poniżej przedstawiono wykaz najpopularniejszych z nich wraz z terminami, których należy dotrzymywać aby nie narażać się na konsekwencje.
- 28 lutego – raporty do KOBiZE (Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami)
- 15 marca – zestawienie danych o ilości odpadów wytworzonych, zebranych i unieszkodliwionych
- 15 marca – sprawozdanie o rodzaju, ilości i masie wprowadzanych do obrotu baterii i akumulatorów
- 31 marca – sprawozdanie w zakresie opłat za korzystanie ze środowiska za rok poprzedni i sprawozdanie w zakresie gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi
Sprawozdania i dokumenty składa się za poprzedni rok kalendarzowy, np.: raport do KOBiZE za rok 2019 składa się do 28 lutego 2020 roku.
Niektórych z przedsiębiorców mogą dotyczyć dodatkowe terminy i sprawozdania, np. dotyczące pomiarów emisji substancji lub energii wprowadzanej do środowiska oraz poboru wody. Do sprawozdań wraz z opłatami emisyjnymi podlegają producenci i importerzy paliw silnikowych lub ci, którzy podlegają pod przepisy o podatku akcyzowym o ile podmioty na podstawie umów międzynarodowych nie zostały zwolnione z takiej opłaty. Sprawozdania związane z emisjami oraz w zakresie gospodarki wodnej składa się w okresach kwartalnych, a nawet miesięcznych. Każdy podmiot powinien swoją sytuację przeanalizować indywidualnie pod kątem posiadanych decyzji i pozwoleń, a także rozstrzygnąć pod jaką sprawozdawczość i opłaty podlega.
Co zawierają poszczególne sprawozdania?
Raport do KOBiZE
Roczny raport za poprzedni rok zawierający informacje m.in. o:
- wielkościach emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza;
- wielkościach produkcji oraz charakterystyce surowców i paliw towarzyszących emisjom;
- środkach technicznych mających na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji;
- wielkościach emisji zredukowanej i emisji unikniętej/niewystępującej w wyniku przedsięwzięć realizowanych przez podmioty korzystające ze środowiska oraz terminach osiągnięcia tych redukcji;
- planowanych terminach uruchomienia nowych przedsięwzięć oraz wielkości emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza z tych przedsięwzięć.
Aby złożyć raport, trzeba wcześniej założyć konto w bazie KOBIZE.
Sprawozdanie do marszałka województwa o odpadach
Sprawozdanie zawiera m.in.:
- zbiorcze zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
Dokumenty, na podstawie których sporządza się sprawozdanie, należy przechowywać przez 5 lat. Odbiorcą sprawozdania jest marszałek województwa właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności podmiotu składającego. W sytuacji prowadzenia działalności na terenie różnych województw, zestawienie danych powinno zostać złożone właściwym marszałkom i uwzględniać dane dotyczące działalności prowadzonej wyłącznie na terenie tego województwa. Jeśli działalność prowadzona jest w kilku gminach na terenie jednego województwa, podaje się zarówno dane dla każdego miejsca prowadzenia działalności – z wyjątkiem usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw – oraz łączne zestawienia rodzajów i ilości odpadów wytworzonych przez dany podmiot na terenie całego województwa.
Sprawozdanie do urzędu marszałkowskiego o produktach w opakowaniach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami opakowaniowymi
Roczne sprawozdanie za poprzedni rok zawiera informacje o masie:
- wytworzonych opakowań
- przywiezionych z zagranicy opakowań
- wywiezionych za granicę opakowań
- i rodzaju odpadów opakowaniowych poddanych odzyskowi w kraju, w tym termicznemu przekształcaniu w spalarniach i współspalarniach odpadów z odzyskiem energii
- opakowań:
- w których zostały wprowadzone do obrotu produkty, masie poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowaniowych oraz osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych
- wielomateriałowych, w których wprowadzono do obrotu produkty, masie poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów po opakowaniach wielomateriałowych oraz osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów po tych opakowaniach
- w których zostały w prowadzone do obrotu środki niebezpieczne, masie poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów opakowaniowych po środkach niebezpiecznych oraz osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów po tych opakowaniach
- wielomateriałowych, w których zostały wprowadzone do obrotu środki niebezpieczne, masie poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów po tych opakowaniach oraz osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu odpadów po tych opakowaniach
Opłaty za korzystanie ze środowiska
Sporządzanie wszystkich powyższych raportów i sprawozdań zajmuje trochę czasu. Warto jednak o nich pamiętać, ponieważ pominięcie tych kwestii może wiązać się z dotkliwymi karami. Prowadzenie bieżących ewidencji produktów, substancji, emisji, odpowiednich faktur, itp. w znacznym stopniu ułatwia sporządzenie sprawozdań. Pamiętajmy o tym rozpoczynając kolejny rok.
Jeśli korzystasz ze środowiska, to musisz za to zapłacić. Opłaty obejmują, takie dziedziny jak:
- wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza;
- wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;
- pobieranie wód powierzchniowych lub podziemnych;
- odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej;
- składowanie odpadów;
- ponoszenie opłaty produktowej.
Jeśli przekroczysz lub naruszysz warunki korzystania ze środowiska (warunki ustala wojewódzki inspektor ochrony środowiska w formie decyzji), to zapłacisz administracyjną karę pieniężną. Może tak być, jeśli: wprowadzasz gazy lub pyły do powietrza, wprowadzasz ścieki do wód lub do ziemi, pobierasz wodę, składujesz odpady, magazynujesz odpady, emitujesz hałas do środowiska.
W efekcie, jeśli przekroczysz lub naruszysz warunki, zapłacisz nie tylko opłatę związaną z korzystaniem ze środowiska, ale także administracyjną karę pieniężną. Jeśli korzystasz ze środowiska bez wymaganych pozwoleń lub innych decyzji, to poniesiesz podwyższoną opłatę za to korzystanie.
Oferujemy kompleksową obsługę w zakresie ochrony środowiska. Opracowujemy zaległą dokumentację, zajmiemy się bieżącą ewidencją odpadów, uzyskaniem odpowiednich pozwoleń i wiele innych.
Zadzwoń do nas i dowiedz się więcej, tel. 68 411 40 00.
Komentarze (0)